Oświecenie, in. wiek oświecenia (fr. siècle des Lumières), jako wiek rozumu czy wiek filozofów – nurt kulturalny oraz okres w historii Europy przypadający na koniec XVII wieku do początku XIX wieku, szerzący deizm, indyferentyzm religijny, naturalizm i krytykę Kościoła. W rozumieniu szerszym: epoka w dziejach kultury europejskiej między barokiem a romantyzmem ze sztandarowym dziełem encyklopedią powszechną i mottem:
Wszystkie nazwy oddają przełomowy charakter tej epoki. Oświecony, czyli wyzwolony z wszelkich więzów, rozum ludzki ma być światłem rozjaśniającym drogę do poznania prawdy o świecie i człowieku, cechujący się:
naturalizmem – przeciwnym wszelkiej nadprzyrodzoności, przez co ludzie oświecenia poprzestawali jedynie na tym, co można doświadczyć lub sprawdzić. Taka postawa sprzyjała między innymi rozwojowi nauk ekonomicznych i politycznych;
racjonalizmem – który uznaje tylko to, co można udowodnić rozumem, przez co odrzucano objawienie boże, a w miejsce chrześcijaństwa stawiano religię naturalną i prawo naturalne z deizmem, czyli akceptacją Boga nietroszczącego się o świat;
optymizmem – przejawiającym się w wierze w naturalną dobroć człowieka i nieograniczony postęp opierający się na nieograniczonych możliwościach poznawczych rozumu ludzkiego;
reformizmem – dotyczącym zmian w życiu społecznym, religijnym, państwowym i politycznym, rezultatem czego było na przykład powstanie monarchii oświeconych i józefinizmu.
